Dzisiaj obchodzimy okrągłą 80. rocznicę tragicznego wydarzenia, które poprzedziło „Krwawą środę”, czyli rozstrzelania w Olkuszu 20 Polaków. Dla upamiętnienia ofiar, przedstawiciele władz Olkusza złożyli kwiaty i zapalili znicze pod obeliskami 20 straconych.
- W tym roku – z racji na trwający stan epidemii – nie możemy się spotkać, aby wspólnie uczcić pamięć pomordowanych. Ale to nie znaczy, że o nich nie pamiętamy. Rozstrzelanie dwudziestu Polaków 16 lipca 1940 r., było pierwszą masową egzekucją, do jakiej doszło w Olkuszu podczas okupacji. Ofiary tej zbrodni nie mają swoich grobów, nie wiemy, gdzie zostali pochowani. Dlatego to właśnie obeliski upamiętniające ich śmierć, są symbolicznymi grobami. – mówi burmistrz Roman Piaśnik.
W nocy z 15 na 16 lipca 1940 roku w willi doktora Juliana Łapińskiego na olkuskim osiedlu Parcze nieznany sprawca zastrzelili niemieckiego żandarma, Ernesta Kaddatza. Policjant, który był zakwaterowany w willi wraz z żoną, zginął prawdopodobnie z rąk włamywacza, którego przypadkowo zaskoczył. Choć prowadzone przez Niemców dochodzenie wykluczyło motywy polityczne, co potwierdził nawet olkuski landrat Heinrich Groll, śmierć żandarma wykorzystano, jako pretekst do przeprowadzenia szeroko zakrojonej akcji odwetowej i sterroryzowania mieszkańców miasta.
Dzień po tym wydarzeniu, 16 lipca 1940 roku Niemcy dokonali na Parczach odwetowej egzekucji, w czasie której rozstrzelano 20 Polaków. Piętnastu spośród rozstrzelanych przywieziono z więzienia w Mysłowicach, kolejnych pięć ofiar pochodziło z Olkusza. Następnego dnia spalono willę Łapińskiego. W styczniu 1945 r. kilka dni po ucieczce Niemców z Olkusza, w miejscach rozstrzelania dwudziestu Polaków, stanęły drewniane krzyże z koroną z drutu kolczastego i metalowymi tablicami z wypisanymi ręcznie nazwiskami pomordowanych. Wtedy też ulicę Ogrodzieniecką przemianowano na 20 Straconych. W dniu 1 września 1961 roku, w dwóch miejscach straceń zostały odsłonięte tablice z napisem “To miejsce zostało zroszone serdeczną krwią 10-ciu Polaków, patriotów rozstrzelanych w dniu 16.VII.1940 roku przez hitlerowskich siepaczy. Cześć Ich Pamięci.” W 2017 roku, na prośbę potomków ofiar, staraniem olkuskiego magistratu na obeliskach zostały umieszczone pamiątkowe tablice z imiennymi listami ofiar. Obszerny artykuł o próbach ustalenia danych ofiar został zamieszczony w 18. numerze czasopisma „Ilcusiana” wydawanego przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Numer czasopisma można pobrać tutaj.
