Przed 80 laty niemieccy okupanci zamordowali niemal całą społeczność żydowskich mieszkańców Olkusza. Aby oddać im hołd, w dniach 7 – 15 czerwca władze Olkusza, we współpracy z partnerami, organizują obchody upamiętniające 80. rocznicę zagłady olkuskich Żydów. Główna część uroczystości odbędzie się w poniedziałek 13 czerwca, dla upamiętnienia dnia, w którym Niemcy wywieźli do obozów śmierci największą grupę olkuskich Żydów.
- Przez wieki olkuscy Żydzi współtworzyli obraz naszego miasta. Choć różnili się od nas religią, językiem i zwyczajami, byli tak jak my, obywatelami Polski i mieszkańcami Olkusza. Naszymi sąsiadami. Zagładę społeczności żydowskiej przyniosła wojna. Aby oddać hołd ofiarom, a także przypomnieć dzieje olkuskiej społeczności żydowskiej, zapraszam do wzięcia udziału w uroczystościach, które, jak mam nadzieję, staną się żywą lekcją historii – mówi Roman Piaśnik, burmistrz Miasta i Gminy Olkusz.
Główna część uroczystości odbędzie się w poniedziałek 13 czerwca, gdyż właśnie tego dnia, przed 80 laty, z Olkusza wyruszył największy transport Żydów do obozu Auschwitz – Birkenau. O godzinie 12:00 w budynku dawnego starostwa (Rynek 4) rozpocznie się sesja popularnonaukowa poświęcona historii olkuskich Żydów. Po wystąpieniach okolicznościowych, dr hab. prof. Humanitas Dariusz Rozmus wygłosi wykład „Cmentarze żydowskie na ziemi olkuskiej”. Następnie tematykę swojej najnowszej książki „Żydowski Olkusz” przybliży autor Krzysztof Kocjan. Na zakończenie zostanie przedstawiona prezentacja filmowa „Apel pamięci olkuskich Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej”. O godzinie 18:00 pod tablicą pamiątkową na budynku Starostwa rozpocznie się Marsz Pamięci. Jego uczestnicy przejdą ulicami miasta ostatnią drogą olkuskich Żydów spod budynku Starostwa, w którym zgromadzono ludność żydowską przed wywiezieniem, na dworzec kolejowy. Marsz Pamięci odbywa się od 2006 roku. Jest to inicjatywa społeczna.
Poza główną częścią obchodów organizatorzy przygotowali też cały szereg wydarzeń towarzyszących. Już 7 i 8 czerwca w Centrum Kultury MOK przy ul. Szpitalnej 32 będą się odbywały warsztaty edukacyjne dla szkół pod tytułem „Żyli wśród nas”, poświęcone historii, tradycjom i kulturze olkuskich Żydów. Dzień później 9 czerwca, także w Centrum Kultury, zaplanowano warsztaty edukacyjne dla szkół pt. „Muzeum w pudełku” prowadzone przez pracowników Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN z Warszawy. W piątek 10 czerwca o godzinie 17:00 rozpocznie się wycieczka „Śladami olkuskich Żydów”, czyli spacer po Olkuszu śladami jego żydowskich mieszkańców. Uczestnicy spotykają się pod Punktem Informacji Turystycznej (Rynek 4).
W niedzielę delegacja władz miasta oraz Społecznego Komitetu Organizacyjnego złoży kwiaty w miejscu kaźni olkuskich Żydów na terenie Muzeum Obozu Auschwitz – Birkenau. Także w niedzielę w budynku dawnego starostwa (Podziemny Olkusz, Rynek 4) o godzinie 16:00 rozpocznie się promocja książki Krzysztofa Kocjana „Żydowski Olkusz”. Po prelekcji, o godzinie 17:00, autor książki zaprasza na spacer historyczny „Żydowski Olkusz”. Zbiórka uczestników pod dawnym starostwem (Podziemny Olkusz, Rynek 4). Po spacerze, o godzinie 18:00, także w budynku dawnego starostwa przy rynku, odbędzie się prezentacja filmu „Apel pamięci olkuskich Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej”. Dla upamiętnienia dnia, w którym wyjechał z Olkusza do obozu zagłady ostatni transport żydowskich mieszkańców miasta, 15 czerwca o godzinie 19:00 w Centrum Kultury MOK przy ul. Szpitalnej 32 rozpocznie się „Wieczór Szabasowy”, czyli koncert tradycyjnej muzyki żydowskiej w wykonaniu Antoniego Pilcha i Julii Doszny. Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny. Na olkuskim rynku będzie prezentowana wystawa plenerowa „Olkuscy Żydzi” przygotowana przez olkuski magistrat oraz wystawa „Zagłada Żydów Europejskich” opracowana przez IPN. Warto dodać, że z okazji uroczystości olkuski magistrat przygotował bezpłatną ulotkę o historii olkuskiej diaspory żydowskiej.
Organizatorem 80. rocznicy zagłady olkuskich Żydów jest Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz, a współorganizatorami Społeczny Komitet Organizacyjny, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
